14. Xherīr ibn ‘Abdel-Hamīd el-Dabī el-Kūfī Në veprën e tij el-Ma’ārif, Ibn Kutejbe e përfshin me dinjitarët shī‘i ndërsa Dhehebīu e përmend në el-Mīzān, duke ia nënvizuar emrin për të treguar pajtimin e sahīh-ëve në mbështetje të autoritetit të tij. Ai e ka lavdëruar me fjalët: “Ai është dijetari i Rejjit, në autoritetin e të cilit mbështeten shumë autorë”, duke e dëshmuar konsensusin e opinionit lidhur me besueshmërinë e tij. Drejtojuni hadītheve të tij në Sahīh ul-Bukhārī dhe Muslim nga A’meshi, Mugīre, Mensūri, Ismā‘īl ibn Ebū Khālidi dhe Ebū Is’hāk elShejbānīu. Kutejbe ibn Sa‘īd ibn Jahjāi dhe ‘Uthmān ibn Ebū Shejbe ia kanë cituar secili hadīthet, siç tregojnë të dy sahīh-ët. Ai, Allahu ia prehtë shpirtin në paqe, vdiq në Rej më 187 H., në moshën 77-vjeçare.

15. Xha‘fer ibn Zijād el-Ahmar el-Kūfī Ebū Dā‘ūdi e ka përmendur me fjalët: “Ai është një shī‘a i besuar.” El-Xhuzxhānīu ka thënë: “Ai ka devijuar nga rruga”, në kuptimin: nga rruga e Xhuzxhānīut te ajo e Familjes së Profetit (s). Ibn ‘Adīu e ka përshkruar si një shī‘a i devotshëm. Nipi i tij Husein ibn ‘Alī ibn Xha‘fer ibn Zijādi thotë: “Gjyshi im Xha‘feri qe ndër prijësit shī‘itë të Khurasānīt.” Ebū Xha‘fer Dawanīkīu urdhëroi t’i vinin kollare rreth qafës atij dhe një grupi shī‘īsh e t’i tërhiqnin zvarrë si qenër; pastaj i futi në burgje nëndhese për një kohë të gjatë. Ibn ‘Ajīne, Wakīu, Ebū Gasāni, el-Mehdiu, Jahjā ibn Bishr el-Harīri dhe Ibn Mehdiu kanë cituar secili hadīthet e tij, duke qenë ai mentori i tyre. Ibn Ma‘īni e të tjerë e konsiderojnë atë autoritet në hadīthet e Profetit (s). Ahmedi ia përshkruan hadīthet si sahīh. Dhehebīu e ka përmendur në elMīzān dhe treguar çka u tha më lart, duke vënë inicialet e Nesā‘īut dhe Tirmidhīut pas emrit të tij, si tregues i mbështetjes së tyre mbi të. Referojuni hadīthit të tij të cituar në sahīh-ët e tyre nga Bejān ibn Bishri dhe ‘Atā’ ibn el-Sā‘ibi. Ai citohet nga burra të tjerë të po këtij kalibri. Ai, Allahu pastë mëshirë mbi shpirtin e tij, vdiq më 167 H.

16. Xha‘fer ibn Sulejmān el-Dab’i el-Basrī (Ebū Sulejmān) Në el-Ma’ārif, f. 206, Ibn Kutejbe e përfshin me dinjitarët shī‘itë. Ibn Sa‘di thekson se është shī‘a dhe transmetues besnik hadīthesh. Ahmed ibn el-Mikdāmi e akuzon si rāfidī. Ibn ‘Adīu e përmend me fjalët: “Ai është shī‘a. S’ka asgjë të keqe në transmetimet e tij, që nuk mohohen kurrsesi dhe unë e konsideroj person që i pranohet hadīthi.” Ebū Tālibi ka treguar: “E kam dëgjuar Ahmedin të thotë se s’ka asgjë të keqe me hadīthet e Xha‘fer ibn Sulejmān Dab’iut.” Kur i thanë:

“Po Sulejmān ibn Harbi thotë se ai s’i ka shkruar hadithet e Dab’iut”, Ahmedi u përgjigj se Ibn Harbi nuk kishte ndonjë vërejtje që ndokush duhet t’i shkruante hadīthet e Dab’iut dhe se [paragjykimi i Ibn Harbit ishte thjesht ngaqë] Dab’iu ishte një shī‘a që citonte hadīthe për ‘Alīun.” Ibn Ma‘īni ka thënë: “Kam dëgjuar ca fjalë nga ‘Abdur-Rezāku, të cilat dëshmojnë për ‘bindjet e tij medhhebore.’ Unë e pyeta: ‘Mentorët e tu si Mu‘ammeri, Ibn Xhurejhi, el-Awzā’i, Māliku dhe Sufjāni janë të gjithë sunni.

Nga e mësove ti këtë medhheb?’ Ai m’u përgjigj: ‘Një ditë, Xha‘fer ibn Sulejmān Dab’iu na bëri vizitë dhe pashë se ishte i virtytshëm e i devotshëm; prej tij e mësova këtë medhheb.’” Me sa shoh, Muhammed ibn Ebū Bekr el-Mukaddemīut iu duk ndryshe.

Ai e thoshte haptas se Xha‘feri e mësoi “rāfidīzmin” nga ‘AbdurRezāku; prandaj ai e kishte zakon ta mallkonte këtë të fundit e të thonte: “Askush s’i prishi bindjet e Xha‘ferit veç ‘Abdur-Rezākut.” Duke cituar Sehl ibn Ebū Khaduthen, el-Akīli ka thënë: “I thashë Xha‘fer ibn Sulejmānit: ‘Kam dëgjuar se ti mallkon Ebū Bekrin dhe ‘Umerin.’ Ai u përgjigj: ‘Unë mallkim nuk bëj; e sa për mëri, mund të thuash ç’të ka ënda’.” Duke u mbështetur te Xherīr ibn Jezīd ibn Harūni, Ibn Hibbāni thotë në Thikāt: “Babai më dërgoi njëherë te Ebū Xha‘fer el-Dab’iu. I thashë: ‘Kam dëgjuar se ti mallkon Ebū Bekrin dhe ‘Umerin.’ Ai u përgjigj: ‘Unë s’i mallkoj ata.

Por nëse do të thuash se i përçmoj, fol lirshëm’; kështu konkludova se ai ishte rāfidī.” Në biografinë e Xha‘ferit në el-Mīzān, Dhehebīu ka përfshirë çfarë u tha më sipër si dhe ka theksuar faktin se ai burrë qe ‘alim i përzotshëm, “ndonëse shī‘a”. Muslimi mbështetet në të dhe citon disa nga hadīthet e tij unike që nuk janë transmetuar askund tjetër, siç e dëshmon vetë Dhehebīu në biografinë e Xha‘ferit. Drejtojuni hadītheve të tij në Sahīh nga Thābit el-Banāni, el-Xha‘d ibn ‘Uthmāni, Ebū ‘Umrān el-Xhawni, Jezīd ibn el-Reshki dhe Sa‘īd el-Xherīri.

Katān ibn Nasīri, Jahjā ibn Jahjā, Kutejbe, Muhammed ibn ‘Ubejde ibn Hesābi, Ibn Mehdiu e Musaddidi ia kanë cituar secili hadīthet. Për shembull, ai ka thënë: “I Dërguari i Allahut (s) nisi një divizion të ushtrisë nën komandën e ‘Alīut...” etj. Një tjetër hadīth nga ai pohon: “Ç’keni ndaj ‘Alīut? ‘Alīu është nga unë dhe unë jam nga ‘Alīu. Pas meje, ai është wali-u i çdo besimtari”, siç e citon Nesā‘īu nga Ibn ‘Adīu. Dhehebīu e pohon këtë kur diskuton Xha‘ferin në el-Mīzān. Ai vdiq në Rexheb të vitit 178 H.; Allahu e mëshiroftë.

17. Xhamī’ ibn ‘Umejre ibn Tha‘lebe el-Kūfī et-Tejmī Ebū Hātimi e ka përmendur biografinë e tij në Mīzān, në fund të së cilës ai pohon: “ElKūfī është një nga fisnikët shī‘itë, hadīthi i të cilit është sahīh.” Ibn Hibbāni e ka përmendur dhe ka pohuar - siç tregohet në Mīzān - se ai është “rāfidī”. Po ju them se el-‘Alā’ ibn Sālihu, Sadeke ibn el-Muhanāi dhe Hākim ibn Xhubejri e kanë marrë dijen prej tij, duke qenë ai mentor i tyre. Librat Sunen e citojnë atë trefish. Tirmidhīu ia ka brohoritur hadīthet, siç dëshmon Mīzān-i i Dhehebīut. Ai ishte tabi‘ī. Hadīthin e mësoi nga Ibn ‘Umeri e ‘Āisha. Një nga hadīthet që ai mësoi prej Ibn ‘Umerit pohon se ky e kish dëgjuar të Dërguarin e Allahut t’i drejtohej kështu ‘Alīut: “Ti je vëllai im në këtë jetë dhe në tjetrën.”

18. El-Hārith ibn Hasīre Ebū’l-Nu‘mān el- Esdī el-Kūfī Ebū Hātim er-Rāzīu e përshkruan si një prej fisnikëve shī‘ī. Ebū Ahmed el-Zubejri i ka mveshur atij besimin në kthim. Ibn ‘Adīu e përmend, duke thënë: “Hadīthi i tij shkruhet megjithë të metën që kam vërejtur në të. Ai është një prej kufasve që do të digjen në ferr për shkak të shī‘izmit të tyre.” Thanīxhi ka thënë: “E pyeta njëherë Xherīrin: A je takuar me Hārith ibn Hasīren?’

Ai m’u përgjigj: ‘Po, jam takuar. E kujtoj si një plak që më të shumtën e kohës rrinte i heshtur dhe i cili ngulmonte në diçka tepër shpirtgjerë’.” Jahjā ibn Ma‘īni e ka përmendur dhe ka thënë: “Ai është i besuar, [edhe pse] khashbī* ” Nesā‘īu, po ashtu i beson atij. Thewrīu, Mālik ibn Magūli, ‘Abdullāh ibn Nemīri dhe një grup i kalibrit të tyre, e kanë cituar secili, ngase ai ishte mentori i tyre të cilit i besonin.

Dhehebīu ia ka rrëfyer biografinë në el-Mīzān duke pohuar të mësipërmen. Drejtojuni hadītheve të tij në Sunen nga Zejd ibn Wehābi, ‘Ikrime dhe një grup i klasit të tyre. Nesā‘īu citon ‘Abbad ibn Jakūb el-Rawāxhnīun që citon një zinxhir transmetuesish i cili përfshin ‘Abdullāh ibn ‘Abdul-Melīk el-Mes’ūdin, që tregon se Hārith ibn Hasīre, sipas Zejd ibn Wehābit, tregoi se ‘Alīu u dëgjua njëherë të thonte: “Unë jam robi i Allahut dhe vëllai i të Dërguarit të Tij (s); askush tjetër s’mund ta thotë këtë, veçse një gënjeshtar.” El-Hārith ibn Hasīre transmeton prej Ebū Dā‘ūd el-Subait, nga ‘Umrān ibn Hasīni të ketë thënë: “Isha ulur njëherë në praninë e Profetit (s) dhe ‘Alīu po rrinte bri meje.

I Dërguari i Allahut (s) recitoi {E kush tjetër i përgjigjet nevojtarit, ia heq pikëllimin dhe ju bën mëkëmbësa mbi tokë?} (27:62) ‘Alīu u dridh e u prek mjaft, me ç’rast Profeti (s) i ra ‘Alīut mbi sup dhe tha: “S’të do ty veçse mu’mīni dhe s’të urren veçse munāfiku, gjer në Ditën e Gjykimit’.” Muhadīthë si Muhammed ibn Kuthejri e të tjerë e kanë cituar hadīthin e mësipërm nga el-Hārith ibn Hasīre. Dhehebīu e ka transmetuar gjatë përshkrimit të biografisë së Nāfi’ ibn elHārithit me zinxhir të njëjtë. Kur mbërrin tek el-Hārith ibn Hasīre, ai bën komentin, “I besuar, por edhe rāfidī.”

19. El-Hārith ibn ‘Abdullāh el-Hamadānī Ai qe një prej shokëve të Prijësit të Besimtarëve si dhe një ndër tabi’īnët më të mirë. Të qenit e tij një shī‘a s’ka nëvojë për prova. Ai është i pari nga të radhiturit prej Ibn Kutejbes në el-Ma’ārif si një dinjitar shī‘a. Dhehebīu e ka përmendur në Mīzān, duke e pranuar se ai ishte një nga ‘ulematë më të spikatur të tabi’īnëve; ku më pas citon pohimin e Ibn Hibānit se ai ishte ‘ekstremist’ në bindjet e tija shī‘ite. Pastaj, ai tregon mjaft për zemërimin e disa njerëzve me të për shkak të bindjeve të tija shī‘ite. Megjithë tërë këtë, citon dhe pajtimin e tyre se ai burrë është më i dijshmi, më i devotshmi, e më i informuari rreth ibādeteve.

Ai gjithashtu pranon se hadīthet e përcjella nga el-Hārithi gjenden në të katër sunen-et. Ai thekson faktin se Nesā‘īu, megjithë paragjykimin e tij, u mbështet fuqishëm në autoritetin e elHārithit, duke pranuar se publiku, ndonëse e përçmoi atë burrë, vazhdoi të citonte hadīthet e tij në të gjitha çështjet fetare dhe se Sha‘bīu e quajti gënjeshtar e më pas i ktheu shpinën dhe e citoi! Dhehebīu pohon si vijon, në el-Mīzān: “Padyshim, Nesā‘īu ia përgënjeshtron atij fjalën e tonin; po kur ky burrë përcjell hadīth, ai nuk e dyshon.” Ai citon Muhammed ibn Sirīnin që thotë: “Ishin pesë shokë të shquar të Ibn Mes’ūdit. Arrita të njoh katër prej tyre, por jo Hārithin të cilin s’e takova kurrë. Ai ishte më i miri ndër ta.”

Ka mjaft pasiguri mbi atë se cili prej tre të tjerëve, pra Alkame, Mesrūki, apo ‘Ubejde është më i miri. Them se Allahu u ka mundësuar muhadīthëve t’ia japin hakun Sha‘bīut e ta provojnë se gënjeshtari është ai. Kjo është theksuar nga Ibn ‘Abd el-Berri në librin Xhāmi’ Bejanul ‘Ilm që citon pohimin e sinqertë të Ibrāhīm el-Nekha’īut i cili e përgënjeshtron el-Sha‘bīun, duke shtuar verbatim: “Mendoj se el-Sha‘bīu ka marrë dënimin e merituar pse tha për el-Hārith elHamadānīun se: ‘El-Hārithi, një nga gënjeshtarët, më tha se..., etj’.”

Ibn ‘Abd el-Berri ka thënë: “El-Hārithi s’ka dhënë asnjë shenjë se është gënjeshtar; disa njerëz kanë pasur keqdashje ndaj tij thjesht pse ai e deshi aq shumë ‘Alīun saqë e preferoi atë përmbi të tjerët. Ja pse Sha‘bīu e quan gënjeshtar, ngaqë ai vetë preferon Ebū Bekrin, duke pretenduar se ky e pranoi i pari Islamin dhe ai gjithashtu parapëlqen ‘Umerin.” Mes atyre që bartnin urrejtje ndaj elHārithit ishte Muhammed ibn Sa‘di i cili e përfshiu biografinë e el-Hārithit në vëllimin e VI të Tabakāt-it të tij, duke thënë se el-Hārithi flet ‘dashakeqasi’.

Ai nuk i bën el- Hārithit, e as kujtdo fisniku shī‘ī, kurrfarë drejtësie madje as kur flitet për dijen apo veprat. Të folurit “keqdashës” të cilit Ibn Sa’di i referohet s’është tjetër veçse besnikëria ndaj pasardhësve të Muhammedit dhe të marrit e tyre nga ai për udhërrëfyesa në të gjitha çështjet, siç e pranon Ibn ‘Abd el-Berri në pohimin e cituar mësipër. Vdekja e el-Hārithit ndodhi më 65; Allahu e mëshiroftë.

20. Habīb ibn Ebū Thābit el-Esedī el-Kāhilī el-Kūfī Ai ishte prej tabi’īnëve. Ibn Kutejbe në Ma’ārif, dhe Shehristānīu në el-Milel we’nNihel, e kanë përfshirë mes dinjitarëve shī’i. Dhehebīu e ka përmendur në Mīzān, duke ia nënvizuar emrin me shënimin se autorët e gjashtë sahīh-ëve mbështeten pa kurrfarë ngurrimi mbi autoritetin e tij. Jahjā ibn Ma‘īni dhe një grup tjetër dijetarësh i kanë besuar të gjithë atij. Megjithatë, Dawalībīu e ka përgojuar dhe ia ka quajtur hadīthet “të dobëta” thjesht pse ishte shī‘a.

Ajo që vërtet më mahnit mua është qëndrimi i Ibn ‘Awnit i cili s’mund të gjente dot asnjë pretekst për të hedhur dyshim mbi hadīthet e Habībit, me gjithë dëshirën e zjarrtë për ta bërë këtë; prandaj iu desh ta ofendonte e ta quante a‘war (me një sy). E meta e vërtetë e dikujt është bërja e mëkateve dhe përgojimi, e jo humbja e një syri. Drejtojuni hadītheve të Habībit në Sahīh ul-Bukhārī e Muslim të transmetuara nga Sa‘īd ibn Xhubejri dhe Ebū Wā’ili. Hadīthi i tij i përcjellë nga Zejd ibn Wehabi ndodhet vetëm në Sahīh ul-Bukhārī.

Në Sahīh Muslim, hadīthi i tij përcillet nga Muhammed ibn ‘Alī ibn ‘Abbāsi, e nga Tawūsi, el-Dahhāk ul-Meshriki, Ebū ‘Abbās ibn ul-Shā’iri, Ebū’l-Minhel ‘AbduRahmāni, ‘Atā’ ibn Jāsīni, Ibrāhīm ibn Sa‘d ibn Ebū Wakkāsi, e Muxhāhidi. Në të dy sahīh-ët, Misāri, el-Thewrīu e Shu‘ba ia kanë cituar hadīthet. Në Sahīh-un e Muslimit, hadīthet ia citojnë Sulejmān elA’meshi, Hasīni, ‘Abdul-‘Azīz ibn Sajāhi dhe Ebū Is‘hāk el-Shejbānī. Ai, Allahu pastë mëshirë mbi shpirtin e tij, vdiq më 119 H.

21. El-Hasan ibn Hejj Emri i plotë i Hejjit është Hasan ibn Sālih el-Hamadānī, vëlla i ‘Alī ibn Sālihut. Të dy këta binjakë, kulmojnë listën e fisnikërisë shī‘ite. ‘Alīu kish lindur vetëm një orë përpara. Askush s’e kish dëgjuar të vëllain ta thërriste atë me emër; përkundrazi, ai i drejtohej gjithnjë me Ebū Muhammed. Kjo përmendet në vëll. VI të Tabakāt-it të Ibn Sa‘dit, në kreun mbi el-Hasanin, ku ai pohon: “El-Hasani ishte një prej dinjitarëve, por qe molepsur me shī‘izëm.

Ai s’merrte pjesë në xhuma dhe predikonte mallkimin e sundimtarëve të padrejtë.” Ai gjithashtu përmend faktin se ai kurrë nuk iu lut Allahut ta mëshironte ‘Uthmānin. Ibn Sa‘di e përmend me tej duke thënë: “Ai është i besuar, përcjell shumë hadīthe dhe është shī‘a.” Imam Ibn Kutejbe ia ka përfshirë emrin me transmetuesit e tjerë të hadīthit në elMa’ārif, duke theksuar të qenit e tij shī‘a. Në mbyllje të librit, ai e reshton Hasanin me transmetuesit e tillë.

Muslimi dhe autorët e sunen-eve janë mbështetur të gjithë në autoritetin e tij. Drejtojuni hadīthit të tij në Sahīh Muslim nga Sammāk ibn Harbi, Ismā‘īl el-Sa‘di, ‘Āsim el-Ehweli dhe Harūn ibn Sa‘di. ‘Ubejdullāh ibn Mūsa el-‘Abasi, Jahjā ibn Ādemi, Hamīd ibn ‘Abdur-Rahmān er-Rawāsi, ‘Alī ibn el-Xhedi, Ahmed ibn Jūnusi dhe tërë burrat e shquar të atij kalibri intelektual mësuan hadīth prej tij.

Në biografinë e tij në Mīzān, Dhehebīu tregon se Ibn Ma‘īni dhe të tjerë i kanë besuar hadīthit të tij. Ai shton duke thënë se ‘Abdullāh ibn Ahmedi ka cituar nga i ati se Hasani është më i saktë se Sherīku. Dhehebīu gjithashtu pohon se Ebū Hātimi ka thënë: “Ai është një thesar; ka kujtesë të shëndoshë e të saktë” dhe se Ebū Zer’e ka thënë: “Në të janë ngërthyer arritjet, fikhu, tekwāja, dhe zuhdi” dhe se Nesā‘īu i ka besuar atij. Ai po ashtu citon Ebū Na‘īmin duke thënë: “Kam cituar tetëqind muhadīthë e asnjeri prej tyre s’është si elHasan ibn Sālihu”; dhe se ai gjithashtu ka thënë: “S’kam takuar kënd që të mos gabojë, përveç el-Hasan ibn Sālihut. Ai citon ‘Ubejdullāh ibn Sulejmānin që thotë: “Allahu është tepër i turpshëm që ta lëndojë el-Hasan ibn Sālihun.” Ai citon Jahjā ibn ‘Alī Bakīrin duke e pyetur elHasan ibn Sālihun: ‘Na trego si kryhet gusli i të vdekurit’ dhe ai s’mundi ta bënte sepse u ngashërye. Ai citon ‘Ubejdullāh ibn Mūsain që tha: “Po këndoja Kur’an në prani të ‘Alī ibn Sālihut. Pasi recitova {Bëj durim! Ne u kemi dhënë atyre pushim vetëm për një kohë të caktuar} (19:84), vëllai i tij u rrëzua duke gulçuar si dem i plagosur; ndaj ‘Alīu e ngriti, ia fshiu dhe ia lau fytyrën, pastaj e mbështeti për mur që të mos rrëzohej prapë”; dhe se el-Wakīu ka thënë:

“Hasan e ‘Alī ibn Sālihu dhe nëna e tyre, e ndanin natën trish: ata ndërroheshin duke vigjiluar secili në pjesën e vet, duke e kaluar atë në lutje e adhurim. Kur u vdiq e ëma, ata e ndanë natën në dy pjesë të barabarta. Pastaj vdiq ‘Alīu dhe Hasani e kalonte tërë natën duke adhuruar Zotin.” Ebū Sulejmān el-Dārāni ka thënë: “Kurrë s’kam parë ndonjeri më të frikësuar se el-Hasan ibn Sālihun të cilit kur u ngrit një natë të recitonte Suren Nebe’ë, i ra të fikët dhe ai prapëseprapë vazhdoi të recitonte gjer në agim.” Ai, Allahu e mëshiroftë, u lind më 100 dhe vdiq më 169 H.

22. El-Hakam ibn ‘Utejbe el-Kūfī Ibn Kutejbe ka theksuar faktin se el-Hakam ibn ‘Utejbe ishte një shī‘a në Ma’ārif dhe e ka përfshirë atë me fisnikët shī‘itë. Si Buhārīu edhe Muslimi mbështeten në autoritetin e tij. Shikojeni hadīthin e tij në sahīh-ë nga Ebū Xhahīfe, Ibrāhīm elNekha‘īu, Muxhāhidi e Sa‘īd ibn Xhubejri. Në Sahīh Muslim, ai transmetohet nga ‘Abdur-Rahmān ibn Ebī Lejla, el-Kāsim ibn Muhejmere, Ebū Sālihu, Dher ibn ‘Abdullāhu, Sa‘īd ibn ‘Abdur-Rahmān ibn ‘Abzi, Nāfi’u (rob i ‘Umerit), Jahjā alXhezzāri, ‘Atā’ ibn Ebū Rabāh, Hasan el-‘Arni, ‘Imāre ibn ‘Umejri, ‘Arrāk ibn Māliku, el-Sha‘bīu, Mejmūn ibn Mahrāni, Mus’ab ibn Sa‘di dhe ‘Alī ibn el-Huseini. Në të dy sahīhët, hadīthet e tij citohen nga Mensūri, Misāri dhe Shu‘be. Në veçanti, tek Sahīh ul-Bukhārī, hadīthet e tij përcillen nga ‘Abdul-Melīk ibn Ebū Ganije. Te Muslimi, hadīthet e tij i përcjellin el- A’meshi, ‘Amr ibn Kejsi, Zejd ibn Ebū Anīsa, Mālik ibn Magūli; Abān ibn Taghlibi, Hamza el-Zejjāti, Muhammed ibn Xhehadai, Mutrefi dhe Ebū ‘Awāne. Ai vdiq më 115, në moshën 65 vjeçare. 

23. Hammād ibn ‘Īsa el-Xhehnī Ai u mbyt në Xhuhfe. Ebū ‘Alīu e ka përmendur atë në librin e tij Muntehel Mekāl. El-Hasan ibn ‘Alī ibn Dā‘ūdi e skicoi artikullin e përmendur në përmbledhjen e tij el-Mukhteser, kreu i jetëshkrimeve të njerëzve të shquar, një grup ‘alimësh shī‘itë e autorësh biografish dhe fjalorësh që e nderojnë si më të besuarin, ndjekës të Imamëve, paqe pastë mbi ta. Ai mësoi nga Imami es-Sādik, shtatëdhjetëmijë hadīthe të Profetit, bekime pastë mbi të e pasardhësit e tij, por nuk transmetoi më shumë se njëzet.

Ai është autor i disa librave me të cilët ndjekësit e besimit tonë janë të njohur. Njëherë, ai shkoi tek Imami Ebū’lHasan el-Kādhim, e tha: “Jeta ime u flijoftë për ju! Ju lutem përgjërojuni Allahut të më bekojë me një shtëpi, një grua, një djalë, një shërbyes e një haxh çdo vit.” Imami tha: “O Zot! Të përgjërohem t’i dërgosh bekime Muhammedit dhe pasardhësve të Muhammedit e ta begatosh këtë njeri me një shtëpi, një grua, një bir, një shërbyes si dhe vajtje në haxhxh për pesëdhjetë vjet me rradhë.” Hammādi tha: “Kur u lut që unë të kryeja haxhin pesëdhjetë herë, e kuptova me siguri që nuk do të jetoja kurrë më shumë se aq.

E kam kryer haxhin dyzet e tetë herë; ja shtëpia me të cilën më bekoi Allahu; aty kam gruan që po më dëgjon pas perdes; ky është im bir dhe ja është shërbyesi im; jam bekuar me tërë këto gjëra.” Dy vjet më vonë, pas kryerjes së pesëdhjettë të haxhit, ai iu bashkua Ebū’l ‘Abbās el-Newfelī el-Kesīrit në haxhin e tij të pesëdhjetë e njëtë. Kur arriti pjesën ku haxhijtë veshin ihrāmin, ai u fut në lumin Xhuhfe për të bërë banjo, por rryma e mori me vete dhe ai u mbyt para se të kryente haxhin e pesëdhjetë e njëtë. Ai, Allahu e mëshiroftë, vdiq më 209 H.

Vendlindja e tij ishte Kūfa, por ai banoi në Basra. Jetoi mëse shtatëdhjetë vjet. Ne kemi kryer një hulumtim të imtësishëm të jetës së tij në librin tonë Mukhteser ul-Kelām fī Mu‘alifī el-Shī‘a min Sadr ul-Islām. Dhehebīu e ka përmendur dhe ka vënë TK pas emrit të tij, për të treguar autorët e Sunen-eve (Tirmidhī e Dār Kutnī) që e kanë cituar atë dhe ka përmendur faktin se ai u mbyt më 209 dhe se ka përcjellë hadīth nga Imam Sādiku. Autori e tregon keqdashjen e vet ndaj këtij burri, duke ia quajtur hadīthet “daīf” pa asnjë arsye përveç të qenit të tij shī‘a. Për çudi, nga njëra anë Dār Kutnīu i quan hadīthet e tij “të dobëta”, ndërsa nga ana tjetër e përdor atë si autoritet në vetë Sunen-in e tij - {kështu pra sillen disa} (27:34)!